category: Health
tag: นายแพทย์วรัท ทรรศนะวิภาส  โรงพยาบาลพระรามเก้า  โรคกระดูกพรุน  องค์การอนามัยโลก

โรคกระดูกพรุนเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่มีความสำคัญ ต่อประชากรผู้สูงอายุมากที่สุดโดยเพศหญิงจะมีโอกาสกระดูกหักจากโรคนี้มากถึง 30-40%

               องค์การอนามัยโรค (WHO) รายงานว่าโรคกระดูกพรุนเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่มีความสำคัญ ต่อประชากรผู้สูงอายุมากที่สุดโดยเพศหญิงจะมีโอกาสกระดูกหักจากโรคนี้มากถึง 30-40%แต่ในขณะ เดียวกันเพศชายจะมีโอกาสเพียงแค่ 13%เท่านั้น โรคกระดูกพรุนเป็นโรคที่มีลักษณะมวลกระดูกต่ำนำไปสู่การสึกกร่อนโครงสร้างระดับจุลภาคของเนื้อเยื่อของกระดูกที่ทำให้เกิดภาวะกระดูกเปราะและหักง่ายจากอุบัติเหตุแค่เพียงเบาๆ โรคนี้พบมากที่สุดในผู้สูงอายุ ตั้งแต่ 60-80 ปี และ 2 ใน 3 ที่มีอายุมากกว่า 80 ปี โดยภาวะกระดูกพรุนในระยะแรกมักจะไม่แสดงอาการใดๆออกมาให้เห็นแต่จะมีเพียงแค่ความเสี่ยงที่จะเกิดกระดูกหักได้ง่ายเท่านั้น  ส่วนที่พบการหักได้บ่อย  คือ  แขน  สะโพก  ไหล่  กระดูกสันหลัง  และข้อมือ  การหักของกระดูกสันหลังอาจไม่มีอาการปวดในระยะแรก  แต่อาจทำให้ความสูงลดลง  และมีอาการปวดตามมา  รวมถึงเกิดภาวะทุพพลภาพได้  ผลกระทบจากกระดูกสะโพกหัก  ผู้ป่วยจะไม่สามารถเดินได้ต้องนอนบนเตียงเป็นเวลานาน ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับ รวมไปถึงผู้ป่วยจะต้องได้รับการดูแลในระยะยาวและมีแนวโน้มในการเสียชีวิต

                  นายแพทย์วรัท  ทรรศนะวิภาส แพทย์ด้านโรคข้อและกระดูกโรงพยาบาลพระรามเก้ากล่าวว่าโรคกระดูกพรุนเป็น“ภัยมฤตยูเงียบ”ที่มีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ ทุกวินาทีจะมีการทำลายกระดูกช่วงวัยหนุ่มสาวนั้นการสร้างกับการทำลายจะเท่าๆ กัน แต่เมื่ออายุมากขึ้นตัวทำลายก็จะมีมากกว่าตัวสร้างทำให้เกิดภาวะกระดูกพรุน จะทำให้กระดูกสันหลังค่อมและหัก  ร่างกายจะเตี้ยลง และเมื่อเกิดอุบัติเหตุกระดูกก็จะหักได้ง่ายที่สำคัญคือจะมีอาการปวดหลังอย่างมากปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เกิดโรคกระดูกพรุนอย่างแรกเลย คือ เชื้อชาติเราพบว่าคนผิวขาวเป็นมากกว่าคนในแถบเอเชีย แต่คนเอเชียจะพบได้มากกว่าคนผิวดำ  ส่วนใหญ่คนผิวดำจะไม่ค่อยมีโรคกระดูกพรุนให้เห็นส่วนเรื่องพันธุกรรมนั้นจะมีส่วนเกี่ยวข้องด้วยเช่นกันตัวอย่าง เมื่อแม่เป็น  ลูกเป็น  แม่เคยกระดูกหักลูกก็จะกระดูกหัก ในเรื่องของอายุนั้นมีผลเกี่ยวข้องกันอย่างแน่นอนเมื่ออายุ 65 ปีจะก้าวเข้าสู่ภาวะกระดูกพรุน  หรือผู้หญิงหลังจากหมดประจำเดือนไปแล้ว 5 ปี ผู้หญิงมักเป็นโรคกระดูกพรุนได้มากกว่าผู้ชาย พบในคนผอมเป็นมากกว่าคนอ้วน  เพราะว่าไขมันมีเอสโตเจนช่วยซ่อมแซมกระดูกพรุน  เช่นเดียวกับผู้หญิงที่ตัดมดลูกรังไข่  เมื่อถูกตัดก็ไม่มีเอสโตรเจนหรือเป็นโรคต่อมไทรอยด์  เป็นโรคพุ่มพวง  หรือพวกโรคไตเรื้อรัง 

               นอกจากนี้ยาก็มีผลต่อโรคกระดูกพรุนได้เช่นกัน  ยาสเตอรอยด์ (steroid) ทุกชนิด  ยาขับปัสสาวะ  ยากันชัก  เป็นต้นวิธีการป้องกันโรคกระดูกพรุนคือการเร่งสร้างและสะสมมวลกระดูกให้แข็งแรงตั้งแต่วัยเด็กให้คำแนะนำในการรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่  ได้รับปริมาณที่เหมาะสมโดยเฉพาะกลุ่มผักใบเขียว  กินแคลเซียมและวิตามินดี  เช่น นมเป็นสารอาหารที่ให้แคลเซียม  เด็กๆควรดื่มนมอย่างน้อยวันละ 2 แก้ว (500ซีซี) จนถึงวัยหนุ่มสาว  เพื่อเพิ่มมวลกระดูกให้สะสมมาก  ควรออกกำลังกายเพียงพอและสม่ำเสมอ  หยุดสูบบุหรี่  ลดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และปรึกษาหาคำแนะนำเพิ่มเติมในการป้องกันจากแพทย์ผู้ใหญ่ควรได้รับแคลเซียม วันละ 800 – 1,000 มก. หากเป็นหญิงวัยหมดประจำเดือนควรได้รับแคลเซียม วันละ 1,500 – 2,000 มก. และสำหรับผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป ควรได้รับแคลเซียมวันละ 800 – 1,000 มก. นั่นหมายถึงวัยผู้ใหญ่กินนมประมาณ 500 มิลลิลิตรต่อวันหากกลัวอ้วน อาจเปลี่ยนเป็นนมพร่องมันเนยหรือเนย  แต่หากแพ้นมวัวสามารถใช้นมถั่วเหลืองแทนได้ โดยรับประทานในปริมาณที่มากขึ้นเพราะนมถั่วเหลืองมีแคลเซียมน้อยกว่านมวัว สำหรับกรณีที่ไม่สามารถรับประทานได้  ควรเลือกกินอาหารที่มีแคลเซียมมาก  เช่น  ปลาตัวเล็ก  กุ้งแห้ง ผักใบเขียว  นอกจากดื่มนมแล้วแพทย์ยังแนะนำให้ออกกำลังกายเพื่อช่วยให้กระดูกแข็งแรงอีกทางเลือกหนึ่งการออกกำลังกาย  ถือเป็นปัจจัยในการเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก  ยิ่งเราออกกำลังกายเสริมสร้างกล้ามเนื้อได้สม่ำเสมอมากเท่าไหร่  กล้ามเนื้อจะเป็นตัวช่วยอย่างดีในการกระชับข้อต่อและกระดูกต่างๆ ให้แข็งแรง  แพทย์ย้ำอีกว่าควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอและเน้นเรื่องออกกำลังกายแบบแอโรบิคที่เหมาะสม  อย่างน้อยครั้งละ 30 นาที  ทำให้ได้วันเว้นวัน หรือ อาทิตย์ละ 3 วัน  โดยมีวันพักระหว่างช่วง 3 วันที่ออกกำลังกายผู้สูงอายุผู้ที่มีกระดูกบางหรือแม้กระทั่งผู้ป่วยโรคกระดูกพรุนก็สามารถออกกำลังกายได้เช่นกัน แต่สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้คือ ควรรับวิตามินดี ให้พอเพียง  เพราะวิตามินดีช่วยในการดูดซึมแคลเซียมและนำแคลเซียมไปสร้างกระดูก  ร่างกายควรได้รับแสงแดดอ่อนๆ ในช่วงเช้าหรือช่วงเย็น ประมาณ 10 – 15 นาที  เพราะผิวหนังก็สามารถสร้างวิตามินดีจากแสงแดดได้เช่นกันควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุนได้แก่  การสูบบุหรี่และการดื่มสุรา งดซื้อยาทานเอง  เช่น  ยาลูกกลอนที่มีสเตอรอยด์ผสมอยู่ สำหรับขั้นตอนในการรักษาอาการโรคกระดูกพรุนในปัจจุบัน  คือ  การหยุดยั้งการสูญเสียมวลกระดูกและรักษาอาการกระดูกหัก  วิธีที่ดีที่สุด  คือ  การรับประทานแคลเซียม 1,200 – 1,500 มก.  ต่อวันทานอาหารให้ครบ 5 หมู่  ควรเสริมวิตามิน D ให้ร่างกายได้รับ 800 – 1,200 หน่วยสากลต่อวัน  หมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ  เช่น  เดิน  วิ่ง  หรือ ปั่นจักรยาน  หลีกเลี่ยงการรับประทานยาที่ทำให้ง่วงนอน  ควรอาศัยอยู่ในบ้านที่มีแสงสว่างเพียงพอเพื่อป้องกันเกิดอุบัติเหตุ เช่าการหกล้มเป็นต้น

              แม้ว่าในปัจจุบันจะมียาหลายชนิดที่ใช้ในการรักษาโรคกระดูกพรุน  ยารับประทานบางชนิดเป็นยาเสริมสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจน  เมื่อใช้แล้วจะมีภาวะเสี่ยงต่อมะเร็งเต้านมและมะเร็งเยื่อบุมดลูกมากขึ้น  หรือยาบางชนิดถูกสังเคราะห์ขึ้นมาลดการทำลายมวลกระดูก ได้แก่Antirespontive drugs เช่นBisphosphonate (oral and injection), Strontium Ranelateและ Denusumabโดยมีคุณสมบัติสามารถลดการสูญเสียมวลกระดูกและลดอุบัติการณ์ของกระดูกเปราะหักได้ ยาอีกประเภทหนึ่งซึ่งเพิ่มมวลกระดูก คือ ยา Anabolic Hormone ได้แก่ PTH  ซึ่งต้องบริหารด้วยการฉีดทุกวัน  อย่างไรก็ดียาเหล่านี้ต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด 

           “ภัยมฤตยูเงียบอันนี้อุปมาเหมือนเป็นความดันโลหิตสูง  ไม่รักษาและป้องกันอาจส่งผลให้เป็นอัมพฤกษ์อัมพาตได้โรคกระดูกพรุนก็เป็นภาวะภัยเงียบที่ค่อยๆ เป็นแล้วไม่ค่อยรู้ตัว”และเกิดผลเสียต่อกระดูก คือ กระดูกหักทั้งส่วนกระดูกสันหลัง และสะโพก  ส่งผลให้คนไข้ทุพพลภาพและเสียชีวิตก่อนวัยอันควร